the twenty fourth letter of the alphabet and the sixth of the vowels;
six hundred, six hundredth.
Ո՜ ո՞. ո՛. Որպէս կոչական, կամ բացագանչական եւ աղերսական. ὧ! o! Ո՞վ. ոհ. քեզ կամ ձե՛զ ասեմ. աղաչե՛մ. օ՛, հէ՛յ.
Ո՜ տէր փրկե՛ա զանձն իմ։ Ո՜ տէր փրկեա՛, ո՜ տէր առաջնորդեա՛։ Ո՜ արք, ո՞չ ապաքէն զօրացեալ են մարդիկ։ Ո՜ քաղա՛ք արեանց։ Ո՜ հովիւք, որ կորուսին եւ ցրեցին զխարշինս։ Ո՜ հովիւք իսրայէլի, միթէ հովիւք զանձի՞նս արածեն.եւ այլն։
ո՜. Զարմացական եւ աւաղական եւ այլն, երբեմն զոյգ ընդ ուղղական անուն. իբր Ո՛վ ո՞րպիսի. բա՛բէ. աւա՛ղ. հէ՛յ.
Ո՜ մարդասիրութիւն բարերարին եւ տեառն։ Ո՜ նոր շնորհք եւ պարգեւք։ Ո՜ պարկեշտութիւն, ո՜ աստուած սիրութիւն։ Ո՜ զարմանալի իրս. (Սեբեր. ՟Գ. ՟Դ։ Իսիւք.։ Նար. երգ.։)
Կինս՝ զոր ետուր ինձ, սա ետ ինձ ի ծառոյ անտի, եւ կերայ. ո՜ պատճառ, որ իրաւունս ոչ ունի. ո՜ պատասխանի, որ ոչ արդարացուցանէ զմեղանչականն. ո՜ բարբառ դատապարտութեան, որ ոչ փրկէ զդատապարտեալն. (Ոսկ. ծն.։)
Եւ երբեմն ընդ սեռական. կամ տր. (ըստ յն. սեռական. ըստ լտ. հայցական)
Ո՜ մեծի անպատում սքանչելեաց շնորհացս. (Կոչ. ՟Բ. ՟Ժ՟Գ։)
Ո՜ ստութեանդ։ Ո՜ հրաշից՝ ըսքանչելին, մեռեալ ըստոյգ՝ եւ կենդանին. (Մագ. ՟Ա. եւ Մագ. ոտ. խչ.։)
Ո՜ սիրոյն առաքելոյ՝ որ առ ժողովուրդն իւր էր։ Ո՜ գթոյն նորա, որ առ հեթանոսս օտարս էր. (Եփր. ՟ա. կոր.։)
Անիծեա՛լ լիցի երկիր ի գործս քո. հող էիր. եւ ի հող դարձցիս. ո՛ անիծիցս այսոցիկ, որ երեւելեացս դողումն հարկանէ։ Ո՜ բարբառոյն, զոր անբաւ յաւիտեանքս շարժել ոչ կարեն։ Ո՜ բանին, յորմէ թագաւորք եւ մեծամեծք եւ տնանկք սարսեն եւ դողան. (Ոսկ. ծն.։)
Ո՜. Առանց յարակից բառի՝ արձակաբար. իբր Տեսէ՛ք ահա, կամ աւա՛ղ. ո՛հ. պա՛գ պա՛գ.
Ո՜, մինչեւ ցմահ ճգնէին եղբարքս այս պահել զլռութիւն։ Ո՜, միայնակեացն այն յիմարեալ է, եւ արածէ զխոզս. (Վրք. հց. ՟Ե. ՟Ժ՟Զ։)
Ո՜ (կամ ո՜հ), կարի է առասպելս, այլեւ առասպելաց առասպել. (Խոր. ՟Բ. 7։)
Ո՛ ո՛. մջ. Կրկնականն վերնոյն. ὥ ὥ! o o!
Ո՛ ո՛, փախերո՛ւք յերեսաց հիւսիւսոյ. (Զաք. ՟Բ. 6։)
Նոյնպէս ըստ յն. եւ (Թուոց. ՟Ի՟Դ. 23.)
Ո՛ ո՛, ո՞ ոք կեցցէ, յորժամ դնիցէ զայն աստուած». այլ ի մեզ կամ թարգմանիչք, եւ կամ գրիչք ի բաց թողեալ են զմիջարկութիւնն։
Ո՞ կամ Ո՛. Իբր Ո՞վ, եւ Ո՞ր. Հարցական անուն, կամ անորիշ հարցական, ըստ նախագրեալ հոլովման, ո՞յր, ո՞յք. ո՞յց, եւ այլն. ո՞վ քի՞մ, ո՞րը ... τίς; τί; quis? quae? quid?
Ո՞ հարազատաբար, եւ կամ ո՞ հենգնութեամբ քարսզեաց զքրիստոս. (Եփր. աւետար.։)
Ո՞ պատմեաց քեզ։ Զո՞ խնդրէք։ Ո՛ գիտէ՝ ողորմեսցի տէր։ Ո՞ իցէ ի ձէնջ մարդ։ Հարցանիցէք, թէ ո՞է ի նմա արժանի։ Ցուցից ձեզ՝ ո՛ւմ նման է։ Ցուցից ձէպ՝ յումմէ՛ երկնչիցիք.եւ այլն։
Քացախ էարբ, լեղի եկեր. (ո՞. որ զջուրն ի գինին փոխեաց. Առ որս. ՟Գ։)
Ո՞յք եմք՝ աստուծոյ օրէնս դնելով. (Բրս. ապաշխ.։)
Օր հալածանաց յայտնեսցէ, ո՞ (է) որ համբերիցէ. (Պիտառ.։)
Ո՞ լիւղայր ի խորս կայծականցն, եթէ ոչ հրեղէնն. (Եփր. ի ծն. քրիստոսի.։)
Ո՞ւմ ի կապելոցն եղեւ այսպիսի յայտնութիւն։ Բնաւ ո՞յր իսկ ածեալ է զձեզ այսր. (Եղիշ. ՟Ը։)
Յո՞ւմ անձին ( այս ինքն յո՞յր, կամ յորո՛ւմ անձին) այնչափ շնորհ եւ աջողակ խորհրդականութիւն բնակեալ (որպէս ի Վահան). (Փարպ.։)
Յաղագս ո՞յց ( այսինքն որո՞ց իրաց) նշանակեցից, եւ վասն որո՞ց խոստովանեցայց. (Նար. ՟Ի՟Ը։)
Ո՞ ՈՔ. Նոյն ընդ վ. գ.ա. որ եւ Ո՛վ Ոք. յոքն. Ո՛յք Ոմանք.
Ո՞ ոք երանելի քան զյուդա կայր, այլ եղեւ մատնիչ. ո՞ ոք եղուկ քան զպօղոս, այլ եղեւ առաքեալ. (Ոսկ. մ. ՟Գ. 14։)
Ո՛ ոք եւ երթայր առ նոսա, ուսուցանէին կամակար. (Եղիշ. ՟Բ։)
(Գիտել, թէ) ո՞յք ոմանք յառաջ քան զիս իցեն տիրեալ աշխարհիս հայոց. (Խոր. ՟Ա. 8։)
Ո՞ ոք ի մարդկանէ. (՟Ա. Կոր. ՟Բ. 11։)
Ցո՞ ոք ի ձէնջ հայր խնդրիցէ որդի իւր ձուկն. (Ղկ. ՟Ժ՟Ա. 11։)
Զի եթէ աստուածն իւր սուտ գտաւ, առ ո՞ ոք ի մահկանացուաց աստի դա արդար գտցի. (Եղիշ. ՟Է։)
Ոչ կարաց գիտել, թէ ո՞ ոք են. (Զենոբ.։)
Ո՞ՒՄ իմիք. cf. ի՞մ իմիք.
Ո՞ւմ իմիք նման իցէ աստուած, զի կարիցէ ոք նմա պատկեր յօրինել. որ միայն իւր նման է, եւ ոչ այլ իմիք. (Գէ. ես.։)
Ո՛ ԵՒ ՊԷՏ. կամ Ո՛ ԵՒ ՊԷՏ ՈՔ. Ո՛ ոք եւ իցէ. ո՛ ոք եւ դիպեսցի. տե՛ս եւ ումպէտ.
Ո՛չ զո՛ եւ պէտ թարգմանս յուզել եւ նստուցանել, զի ի բաց բարձցեն ի գրենոյն՝ զո՛ր բան կամիցին, եւ յաւելցեն՝ զոր ախորժեսցեն. (Ղեւոնդ.)
Զնոսա (զարտաքին զոհս) ո՛ եւ պէտ իսկ ոք կարէ մատուցանել, եւ զսոսա (զներքինս) սակաւք. որչափ քան զոչխար լաւ է մարդ, նոյնչափ քան զնա այս պատարագ. (Ոսկ. եբր. ՟Ժ՟Ա։)
Ո՞ ՈՔ կամ Ո՞Վ ՈՔ. cf. Ո՞. Ո՞վ։
Տ. ՈՒՄՊԷՏ
ՅՈ՞ ՅՈ՞Վ. մ. ποῦ; ubi, ut quo? quorsum?. Հոլովականն հարցականիս Ո՞, ո՞վ. իբր Ո՞ւր. այսինքն դէպ ի ո՞ւր. յո՛ր կողմն կամ տեղի.
Ուստի՞ գաս, կամ յո՞ երթաս։ Ո՞յր ես, եւ յո՞ երթաս։ Եւ ես արդ յո՞ երթայց։ Յո՞ երթայց ես յոգւոյ քումմէ, եւ կամ յերեսաց քոց ես յո՞ փախեայց։ Յո՞ տէր։ Ո՛չ գիտեմք, յո՛վ երթաս, եւ այլն։ Յո՞ չոգաւ։ Յո՞ տանիցիք. (Եզնիկ.։ Եղիշ. ՟Գ։)
Յո՞ եհան զմեզ Քրիստոս, եւ յո՛ իջուցաք մեք զանձինս. (Ոսկ. եբր.։)
Արդ յո՞ դէմ եդեալ փախիցուք. (Ագաթ. (մի ձ. ի յո՛ դիմեալ փախիցուք)։)
զմեր վատթարութիւնս յո՞ տարայց. (այսինքն ո՞ւր եդից զառ մեզ եղեալ թշնամանս) (Բուզ. ՟Դ. 11։)
Յերեսաց քոց ես յո՞վ փախեայց. (Աթ. ՟Ա։)
Գնասցեն յո՛վ եւ կամեսցին։ Ցրուեցան, յո՛վ եւ կարաց աճապարել փախչել այր իւրաքանչիւր։ Ցրուեցան՝ յո՛վ եւ աճապարեաց ոք. (Արծր. ՟Ա. 9. 13։ ՟Գ. 16։)
Աստի կազմին եւ ՅՈ՛ՒԿԱՄ, ՅՈ՛ՒՊԷՏ, զորս տեսցես։
ՅՈՎ cf. ՅՈ՞։
Գիր ձայնաւոր, իւրեւ անուան ակոչեալ, Ո՛, ո՛յ, ո՞ւո, որպէս ի բնէ երկբարբառ, իբրու լտ. s, եւ յն. ο , միացեալ։ Սո՛ւղ է որպէս օ՛ յունաց, որ կոչի օ՛ միքրօն (այո ինքն փոքրիկ). իսկ ո՛վ ՝ լինի երկար, որպէս ω , օ մէկա (այս ինքն մեծ ω ) յունաց։ Վասն այնորիկ ըստ կանոնի նախնեաց հասարակօրէն ο յն. ի մեզ փոխի ո կամ աւ. իսկ ω , փոխի ի ով, եւ դուն ուրեք աւ, իմա՛ հնչմամբս օ։
Ո. Ի հայկական բառս լծորդ գտանի երբեմն ընդ այլ ձայնաւորս, մանաւանդ ըստ գաւառական սովորութեան այլեւայլ գրչաց. զոր օրինակ, սիրօղ, սիրօղք, որ եւ սիրաւղ, սիրաւղք, կամ սիրող, սիրողք. մորուք, մօրուք կամ մաւրուք կամ մուրուք. քօղ, քող. մոլոր, մոլար. ոռոգանել, առոգանել. խոհարար, խահարար. փողփողեալ, փաղփաղեալ, կամ փայլփայլեալ, եւ այլն։
Ո. ՟ո. որպէս թիւ, է Վեցհարիւր։
Ի խորհուրդ տառիս ասի.
Ոյն՝ ուսուցանէ աբրահամաւ, թէ հաւատոյ տան հիմն եդաւ։ Ոյն, Ո՛վ դու ասէ մանուկդ ի բոյս, նըման ա՛ռ քեզ զեղիսէոս, եւ այլն. (Շ. այբուբ.։)
Ո, կամ ՈՅ, ի, իւ. Անուն նախակարգեալ գրոյ.
Ցուցանէ չորս գիրս, թոյ, եջ, ոյ. դա (յն. θ, ε, ο, δ ). (Սոկր. ՟Գ. 19։)
Քառիւք ձայնաւորօք, ոիւ, հիւնիւ, եչիւ, այբիւ։ Փաղառութեամբ՝ եչիւ, այբիւ. եւ վարատմամբ՝ ոիւ, հիւնիւ. (Մագ. խչ.։)
Որպէս Որ, յարաբերական դերանուն կարճեալ, եւ հոլովեալ, ոյր, ում, յումմէ, յում, ոյք, ոյց. Այն՝ որ. ան՝ որ. օ՛ քի, օլ. որպէս յն. ὄς, ἤ, ὄ qui, quae, quod. կամ որպէս յօդ՝ ն. ὀ, ἤ, τό . իտ. il, la, lo.
Ո դնէ. ո եդ. ո քաւէ. ո առնէ, ո արար». եւ այլն. իմա՛ ըստ յն. դնօղն, քաւօղն, արարօղն։
Ոյց, զոյս, յոյց, յոյս, ընդ ոյս. (Պիտ. ստէպ. այս ինքն որոց, զորս, յորոց, յորս, ընդ որս։)
Ոյց պատկանաւոր դնէին անուանք, գուշակումն ունէին զընդ նոքօք բնութեանն. (Բրս. ծն.։)